Zarządzanie ryzykiem w łańcuchu dostaw

Zarządzanie ryzykiem łańcucha dostaw polega na systematycznej identyfikacji, oceny i kwantyfikacji potencjalnych zakłóceń, które mogą się pojawiać w łańcuchu dostaw. Jej celem jest dokonywanie kontroli ekspozycji na ryzyko w przedsiębiorstwie lub ograniczenie negatywnego wpływu ryzyka na wydajność łańcucha dostaw.

Przykładami zakłóceniami, które mogą pojawić się w łańcuchu dostaw to m.in. awaria maszyn, zbyt mała ilość produktu, trudny do przewidzenia popyt na produkt. Takie zakłócenia mogą także występować poza łańcuchem dostaw np. pandemia, terroryzm, klęski żywiołowe.

Zarządzanie ryzykiem składa się opracowania strategii, która będzie posiadała w sobie kilka elementów: identyfikację zagrożeń, priorytetyzację działań, kontrolowanie sytuacji, podejmowanie działań zmierzających do zmniejszenia lub wyeliminowania różnych typów ryzyk pochodzących
z wielorakich źródeł.

Czym jest ryzyko?

Ryzyko to zbiór prawdopodobieństwa  (P) praz wpływu (I) negatywnych wydarzeń na łańcuch dostaw. Nie można pominąć także wymiaru czasowego (dzień, rok)  oraz perspektywę określającą zakres (granice).

Po określeniu czym jest ryzyko można dokonać jego wyceny.
Służy do tego VaR – Value at Risk – Wskaźnik Ryzyka. Określa on wartość potencjalnych zdarzeń poprzez iloczyn prawdopodobieństwa i wpływu na ciągłość łańcucha dostaw w danym czasie.

Rodzaje ryzyka w łańcuchu dostaw

Rodzaje ryzyk można podzielić ze względu na ich źródła.

• Ryzyka związane ze współpracą z dostawcą
  • Relacje pomiędzy firmami
  • Możliwości operacyjne związane z technologią, dystrybucją, kompetencjami, produkcją
  • Wpływ regulacji na współpracę

• Ryzyka finansowe
  • Oszacowanie kosztów wyjścia z ewentualnej współpracy
  • Płynność finansowa firm
  • Wpływ inflacji, regulacji cenowych

• Ryzyka projektowe
  • Nieprawidłowe zarządzanie projektem
  • Brak zasobów osobowych do prowadzenia projektem
• Ryzyka rynkowe
  • Możliwa nadwyżka popytu lub podaży
  • Możliwość fuzji na rynku
• Ryzyka prawne
  • Sytuacja prawna dostawcy (realizacja zobowiązań podatkowych)
  • Przejrzystość zasad współpracy pomiędzy firmami zawarte w umowie
  • Obecność zobowiązań kontraktowych, które wpływają na koszty współpracy
  • Zapisy w umowie dostosowane do potrzeb firm

• Ryzyka Inne
  • Katastrofy naturalne
  • Ochrona danych osobowych, własność intelektualna (wyciek danych)
  • Innowacje technologiczne

Praktyka zarządzania ryzykiem

Istnieje kilka programów służących do zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie. Wprowadzając  dobre praktyki do organizacji można ograniczyć negatywny wpływ ryzyk na działanie całej firmy.

• Formalny program zarządzania ryzykiem
  • Zarządzanie ryzykiem w łańcuchu dostaw – poprzez systematyczną identyfikację, dokonywanie ocen obecnego stanu oraz bieżące rozwiązywanie potencjalnych zagrożeń pojawiających się w łańcuchu dostaw, których celem jest minimalizacja negatywnego wpływu na operacyjne funkcjonowanie danej firmy
• Przejrzystość i ocena ryzyk
  • Monitorowanie ryzyk – cykliczna weryfikacja aktualnego statusu, która pozwala na szybkie identyfikowanie negatywnych zdarzeń pojawiających się na konkretnym odcinki łańcucha dostaw
  • Ocena ryzyk – poprzez wskaźniki obejmujące prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka oraz próbę zrozumienia funkcjonowania całego łańcucha dostaw, aby ustalić priorytety alokacji zasobów poprzez odpowiednie zarządzanie ograniczając tym samym ewentualnie pojawiające się ryzyko
  • Identyfikacja ryzyk – poprzez tworzenie list z potencjalnymi zdarzeniami, które mogą w niekorzystny sposób wpłynąć na dostawy. Tym samym poprawiając efektywność łańcucha dostaw na dowolnym odcinku
• Skoordynowanie zarządzanie ryzykiem
  • Tworzenie strategii zakupowych dla konkretnych kategorii – których celem jest ograniczenie ryzyka zanim się ono pojawi, np. poprzez zapisy zabezpieczające
    w umowie, dostawcy zapasowi, plany wyjścia
  • Komunikacja kryzysowa – plany komunikacji zewnętrznej i wewnętrznej w firmie,
    w momencie pojawienia się ryzyka
  • Programy zarządzania ryzykiem z dostawcami – ustanowienie organu w firmie, który w momencie zagrożenia wprowadzi stosowne procedury np. komitety. Programy określające współpracę między organizacją a dostawcą oraz dostawcą
    a poddostawcami, których zakresem jest objęcie jak najszerszego ujęcia zakresu ryzyk, które mogą ewentualnie mieć miejsce w łańcuchu dostaw
• Tworzenie łańcuchów dostaw uwzględniając w nim potencjalne ryzyka
  • Przepływ komunikacji w łańcuchu dostaw – zachowanie odpowiedniego poziomu przepływu informacji pomiędzy poszczególnymi działami w firmie oraz na zewnętrz organizacji (partnerzy biznesowi, dostawcy, poddostawcy). Odpowiedni poziomom przepływu danych zapewnia szybsze i efektywniejsze działania w momencie wystąpienia zagrożeń
  • Tworzenie reguł biznesowych w łańcuchu dostaw – uregulowanie reguł funkcjonowania działów produkcji, zaopatrzenia, dystrybucji i logistyki w razie zagrożeń (np. lean management)
  • Budowanie sieci kontaktów – projektowanie dystrybucji (pojemności, lokalizacji, struktury, szlaków dystrybucji) w taki sposób, aby drastycznie nie wpłynęły na efektywność organizacji w dostarczaniu dóbr i usług do odbiorcy, w momencie zaistniałego kryzysu

Zarządzanie łańcuchem dostaw w dobie pandemii

Według raportu Allianz Risk Barometer w obecnych czasach można stwierdzić, że biznes w dobie pandemii został zdominowany przez ryzyka z tak zwanych kategorii Covid– 19 trio. Dynamicznie rozwijająca się pandemia doprowadza do przerw w funkcjonowaniu przedsiębiorstw, przyczyniając się także do wzrostu cyberprzestępczości. Te trzy czynniki ukazują wysoki poziom globalizacji ale także jego słabości.

Skutki pandemii w odniesieniu do łańcucha dostaw:

• Zwiększenie popytu na niektóre produkty, przy jednoczesnych upadłościach danych firm (brak możliwości zamawiania surowców potrzebnych do produkcji produktów)
• Wzrost zagrożeń cybernetycznych spowodowanych wzrostem poziomu cyfryzacji
• Domowy Internet, który bez odpowiednich zabezpieczeń może być łatwym łupem dla hakerów chcących przejąć firmowe informacje
• Brak przeprowadzenia transformacji cyfrowych przez organizacje znacznie wpływa na jej pozycję na rynku
• Rozwój sztucznej inteligencji AI determinujący wprowadzenie zmian regulacji
• Ewentualna digitalizacja łańcuchów dostaw może wiązać się z różnymi zakłóceniami np. błędy technologiczne, cyberprzestępstwo, opóźnianie wdrożeń
• Rozwój nearshoringu – przenoszenie produkcji do bliskich krajów
• Rozwój reshoringu – zmiana kluczowych dostawców ze względu na lokalizację
• Rozwój świadomości organizacji poprzez wprowadzanie regulacji mogących zmniejszenie ryzyk w ekstremalnych sytuacjach np. katastrofy nuklearne
• Organizacje zawierają umowy z wieloma dostawcami (backupy)
• Zwiększenie świadomości odnośnie zagrożeń przyczynił się do organizowania częstszych audytów u dostawców oraz dokonywania oceny współpracy
• Sprawniejsze i bardziej świadome zarządzanie zapasami, aby nie dopuścić do sytuacji braków surowców
• Więcej firm inwestuje w rozwiązania cyfrowe, aby stać się atrakcyjniejszymi partnerami dla organizacji
• Stawianie większego nacisku na rozwój kompetencji pracowników związanych z rozwojem technologicznym
• Firmy, które charakteryzowały się największym rozwojem technologicznym oraz szybka reakcją na pandemię odnotowały wzrost pozycji na rynkach

Prognozy zmian w łańcuchu dostaw:

• Zmiana tradycyjnego liniowego łańcucha dostaw w macierzową siecią dostaw
• Eliminacja nieopłacalnych współprac
• Zwiększone finansowanie działań zmierzających do transformacji cyfrowej
  w przedsiębiorstwach
• Zakłócenie funkcjonowania łańcuchów dostaw poprzez zmiany regulacyjne (np. Brexit)
• Wprowadzanie wysokich standardów środowiskowych wynikających z regulacji środowiskowych
• Ponowne ustalenia priorytetów w zakresie redukcji kosztów i generowania oszczędności
• Skracanie terminów płatności jako wsparcie dla mniejszych dostawców
• Zwiększenie gospodarczego nacisku na innowacje

Bibliografia:

SCCWebinar Managing Risk Using SCOR Methodology, 2009,

Allianz Risk Barometer 2021

Procurement and Supply Chain Predictions, SAP 2021