W obecnych czasach znaczenie Działów Zakupów w organizacji znacząco wzrósł. Wiąże się to z decyzjami zakupów w kontekście kosztów materiałowych, koncepcji JiT, outsourcingu czy też osiągania zysków.
Decyzja o dokonaniu danego zakupu powinna zostać poprzedzona określeniem grupy dostawców, którzy spełniają określone wymogi. Kolejna ważna kwestią jest podjęcie decyzji czy zapotrzebowanie zostanie dokonane przez jednego dostawcę (single sourcing) czy też przez kilku dostawców (multi sourcing)
Proces oceny i wyboru dostawcy to skomplikowana procedura, która uwzględnia wiele czynników, które zostały przedstawione poniżej:
Metody ocen i wyboru dostawców
Nie można mówić o jednej jedynej metodzie idealnej dla każdego przedsiębiorstwa względem oceny dostawców.
Można np. mówić o metodach eliminacyjnych, optymalizacyjnych czy tez probabilistyczne. Inne badania mogą wskazać inne elementy podziału w oparciu o m.in. liczbę kryteriów, wpływ decyzji zakupowych, typ niepewności (np. ocena intuicyjna), czy typ modelu (m.in. kompensacyjny). Poniżej przedstawiono klasyfikację metod oceny i wyboru dostawcy
| METODY JAKOSCIOWE | METODY ILOŚCIOWE OCENY I WYBORU DOSTAWCÓW | ||
| Faza I
Definicja zapotrzebowania |
Faza II
Wybór Kryteriów |
Faza III
Wstępna selekcja |
Faza IV
Wybór dostawców |
| Metoda delficka | Metoda delficka | Metoda CM (Categorical Metod) | Modele bazujące na wykorzystaniu sztucznej inteligencji |
| Burza mózgów | Burza mózgów | Analiza skupień CA (Cluster Analysis) | Modele programowania matematycznego |
| Systemy ekspertowe | Systemy ekspertowe | Metoda DEA (Data Envelopment Analysis) | Modele statystyczne |
| System CBR (Case- based- reasning) | Metody wielokryterialne MCDM (MultiCriteria Decision Methods) | ||
| Model TCO (Total Cost of Ownership) | |||
| Inne metody | |||
Poniżej przedstawiono metody ilościowe wchodzące w skład Fazy IV związanej z wyborem dostawcy.
| Modele bazujące na wykorzystaniu sztucznej inteligencji | Modele programowania matematycznego | Modele statystyczne | Metody wielokryterialne MCDM (MultiCriteria Decision Methods) | Model TCO (Total Cost of Ownership) | Inne metody | |
| Metoda CBR | Metoda DEA | Analiza skupień CA | Model SMART | Metody wielokrotne | ||
| Sieci bayesowskie | Metody mieszanego całkowitego programowania | Modelowanie równań strukturalnych | Metoda ANP | Metoda wksaźnikowa | ||
| Sieci euronowe | Metody programowania liniowego | Przedziały ufności | Metoda AHP | Metoda ABC | ||
| Metody programowania całkowitego | Analiza głównych składowych PCA | Model zmiennych jakościowych | Metody grupowe | |||
| Metody programowania nieliniowego | Analiza czynnikowa | Metody oceny ważonej: – metoda graficzna – metoda punktowa z przypisanymi wagami – metoda punktowa – metoda oceny procentowej
|
||||
| Metody macierzowe | ||||||
| Metody wielocechowej teorii użyteczności MAUT | ||||||
| Modele rozmyte (Fuzzy sets) | ||||||
| Model relacji OM: – ORESTE – PROMETHEE – ELECTRE |
||||||
| Model zmiennych jakościowych | ||||||
Bibliografia:
Chaberek M.: Rachunek decyzyjny w logistyce zaopatrzenia. Wyd. GWSH, Gdańsk 2002.
de Boer L., van der Wegen L., Telgen J.: Outranking methods in support of supplier selection. European Journal of Purchasing and Supply Management 4 (1998
Jędrzejczyk Z., Kowalski S.: Metody oceny dostawców i kontroli dostaw w zintegrowanym systemie zarządzania jakością na przykładzie Polskich Zakładów Zbożowych Kraków S.A. Zarządzanie Przedsiębiorstwem nr 2 (2010)
Khaled A. A., Paul S. K., Chakraborty R. K., Ayubu Md. S.: Selection of Suppliers through Different Multi-Criteria Decision Making Techniques. Global Journal of Management and Business Research Vol. 11, Issue 4, 2011,
Nowakowski T., Werbińska- Wojciechowska S. , Przegląd metod i wyboru dostawców w przedsiębiorstwie
Sonmez M.: A Review and Critique of Supplier Selection Process and Practices. Business School Occasional Paper Series, Loughborough University, U.K., 2006.
Weber Ch. A., Current J. R., Benton W. C.: Vendor selection criteria and methods. European Journal of Operational Research 50 (1991), pp. 2-18.