Strategia zaopatrzenia

Macierz Kraljica służy do definiowania strategii zakupowej poprzez wyznaczenie konkretnych grup materiałów zaopatrzeniowych. Celem takiego działania jest optymalizacja sposobu zarządzania tymi zdefiniowanymi grupami towarowymi.

Twórca tej macierzy jest Peter Kraljic, który w 1983 roku wyróżnił w niej dwa kryteria podziału i analizy: wpływ na wynik finansowy firmy oraz ryzyko związane z zaopatrzeniem.

Macierz stworzona przez Petera stanowi podstawowe narzędzie nabywców różnych produktów czy usług. Najlepiej gdyby była przeprowadzana raz do roku w oparciu o analizę rynku oraz ewolucję wewnętrznych potrzeb firmy. Poprzez analizę portfela zakupowego pozwala firmom na tworzenie zróżnicowanych strategii zakupów.

Pomaga podjąć decyzję dotyczącą dywersyfikacji dostawców, weryfikację aktualnej współpracy oraz ewentualnego poszukiwania nowych dostawców na rynku.

Wynik finansowy

Autor Macierzy Kraljica definiował wynik finansowy jako:

• Znaczenie danego dobra dla jakości produktu docelowego lub wpływ produktu na wzrost obrotowy danej firmy
• Ilość kupowanego dobra
• Procentowy udział kosztu zakupu danego dobra w kontekście całościowego kosztu zakupu

Ryzyko związane z dostawą

Tutaj Peter Krajlic podkreślał, że ryzyko wskazuje liczbę dostawców, którzy są zdolni do zrealizowania danego produktu według przedstawionej specyfikacji. Ryzyko związane z zaopatrzeniem jest związane z:

• Liczbą dostawców na rynku
• Możliwą substytucją danego produktu
• Możliwości danej firmy w zakresie wytwarzania produktów
• Dostępem do danych dóbr
• Składowaniem

Warto podkreślić fakt, że ryzyko związane z dostawcami wzrasta. Wpływ na ten stan ma m.in.  globalizacja, zmieniająca się jakość oferowanych produktów, ruchome ceny czy ryzyko prawne.

Strategie zaopatrzeniowe

1.Wąskie gardło to produkt, który charakteryzuje się dużym ryzykiem związanym z dostawami oraz niskim wpływem na wynik finansowy

Przeważnie są nabywane przez jednego dostawcę, co w konsekwencji prowadzi do sytuacji w której dominuje on w kontaktach z nabywcą. Produkty tego typu są przeważnie wykonywane na zamówienie dla nielicznej grupy kupujących. Dominacja dostawcy objawia się w narzucaniu warunków handlowych klientom.

Aby przeciwdziałać takiej sytuacji nabywcy powinni:

• Szukać alternatywnych źródeł zaopatrzenia, aby nie uzależnić się od danego dostawcy
• Dążyć do stałych dostaw danego towaru
• Opracować prognozy popytu w krótkim i średnim okresie czasowym
• Opracować plan działania w sytuacji kryzysowej
• Magazynować towar
• Proponować dostawcy współpracę

2. Produkty strategiczne to te produkty, które mają strategiczne znaczenie i ogromny wpływ na wynik finansowy oraz charakteryzują się wysokim ryzykiem dostaw.

Kupowany towar jest istotnym czynnikiem zapewniającym prawidłowe funkcjonowanie danej firmy. Towary te wpływają znacząco na współprace między dostawcą a nabywcą. Najlepiej kiedy opierałaby się ona na relacjach partnerskich, ze względu na wysokie ryzyko związane być może z sezonowością danego dobra czy jego niedobór.

Nabywca powinien:

• Obserwować rynek pod względem konkurencji, nowych technologii, nowych firm
• Tworzyć dla dostawcy program rozwoju
• Budować długookresowe powiązania z dostawcami
• Analizować poziom ryzyka związanego z zaopatrzeniem
• Poszukiwać alternatywnych źródeł zaopatrzenia

3. Produkt standardowy to produkt, który charakteryzuje się niskim ryzykiem związanym z dostawami oraz niewielkim wpływem na wynik finansowy.

Przede wszystkim preferowane jest zawieranie umów ramowych lub kontraktów długoterminowych. Zgodnie z zasada Pareto – produkty te angażują 80% czasu Kupców a przynoszą ok 20% zysku przedsiębiorstwu.

Nabywcy powinni:

• Normalizować dobra
• Dokonywać standaryzacji produktowej
• Optymalizować procedury zakupowe
• Konsolidować zamówienia

4. Produkty „Dźwignie“ to te produkty i usługi, które mają duży wpływ na wynik finansowy danego przedsiębiorstwa, ale ryzyko dostaw jest na stosunkowo niskim poziomie.

Nabywca posiada nad dostawcą przewagę negocjacyjną, ponieważ nabywca może wybierać pomiędzy dostawcami. Nie wiąże go żadne strategiczne zobowiązane.

Nabywca powinien:

• Organizować przetargi w celu weryfikacji cen rynkowych
• Dokonywać oceny sezonowej dostawców
• Zawierać umowy ramowe
• Wymagać ja najwyższej jakości produktów

Macierz Kraljica strategii zakupowych to metoda, która zapewnia przejrzystość w klasyfikacji dostawców. Dzięki czemu możliwe staje się wypracowanie reguł postępowania dla Działów Zakupów.

Bibliografia:

Gelderman C. J., van Weele A. J., (2005a), “Purchasing Portfolio Models:

A Critique and Update”, [w:] The Journal of Supply Chain Management, Summer, 19-28.

Grzybowska K. Startegie Zakupowe,  (2011) Wydawnictwo Politechnika Poznańska

Lysons K., (2004), Zakupy zaopatrzeniowe, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,) Warszawa