Centralizacja to struktura organizacyjna polegająca na przekazywaniu na niższe szczeble w organizacji możliwości podejmowania decyzji. Stanowiska kierownicze mają formalnie przypisaną możliwość podejmowania decyzji z określonym przypisanym wcześniej zakresem odpowiedzialności.
Centralizacja zależy od tego ile uprawnień jest przekazywana na niższe poziomy w organizacji.
Modele centralizacji:
- Pełna decentralizacja – uprawnienia są delegowane na niższe szczeble zarządzania
- Pełna centralizacja – uprawnienia decyzyjne są przypisywane do najwyższych stanowisk kierowniczych
Jednak w praktyce przyjmuje się przede wszystkim modele mieszane, w których decyzji strategiczne dla danego przedsiębiorstwa są podejmowane na najwyższych poziomach, a decyzji operacyjne oraz taktyczne są kierowane na niższe szczeble.
Zalety centralizacji:
- Poufność planów strategicznych przedsiębiorstwa
- Różnorodność kierowników może doprowadzić do różnych decyzji, jednak wyższe instancje musza podejmować ostateczne decyzje dbając o interesy całej firmy
- Władza koncentrowana w rękach doświadczonych osób
- Lepsza koordynacja i integracja działań w firmie, poprzez scentralizowanie władzy, która dostrzega potrzeby wszystkich jednostek w firmie.
Zalety decentralizacji:
- Pozwala na delegowanie uprawnień w momencie rozrastania firmy nie możliwe jest koordynowanie wszystkiego przez niewielką ilość osób na stanowiskach kierowniczych
- Prowadzi do rozdrobnienia w firmie poprzez tworzenie mniejszych komórek pozwalających na lepszą ich znajomość poszczególnym kierownikom
- Przesuwanie uprawnień do podejmowania decyzji pozwala na lepszą efektywność, zwiększenie pomysłowości i kreatywności oraz wzrost zadowolenia z pracy
Wpływ centralizacji na firmę
- Informacja – w przedsiębiorstwie scentralizowanym przez hierarchiczny układ informacja dociera wolniej do kierownictwa, lub organów decyzyjnych zapewniając mniejsza ilość czasu na podjęcie właściwych decyzji
- Ograniczenie kadry menadżerskiej – poprzez niedelegowanie uprawnień na niższe szczeble przedsiębiorstwa, możliwe jest znaczne ograniczenie kadry menadżerskiej, co przyczynia się do obniżenia morali zespołu (wykonawcą woli wyższego szczebla)
- Zmiany w otoczeniu – poprzez wolniejszy przepływ informacji w strukturze scentralizowanej, przedsiębiorstwo wolniej dostosowuje się do zmian w otoczeniu, a przez to można łatwo doprowadzić do wyprzedzenia firmy przez konkurentów
- Monitorowanie i koordynacja pracy – komórki realizują powierzone im plany oraz zadania według określonych zasad i reguł
- Współzawodnictwo – efekt centralnego zarządzania eliminuje możliwość współzawodnictwa pomiędzy poszczególnymi komórkami, a także tworzy napięcie, lub konflikty poprzez inną wizje organów zarządczych, a kadrami komórek zależnych.
- Efektywność krótkoterminowa – w centralnie sterowanym przedsiębiorstwie mamy do czynienia z efektywnością krótkoterminową, poprzez nienakładanie się takich samych funkcji, powielania schematów działań.
Bibliografia:
- Alonso R., Dessein W., Matouschek N. (2008), When does coordination require centralization?, The American economic review, 98(1)
- Brooke, M. Z. (1984), Centralization and autonomy: A study in organization behaviour. Praeger Publishers
- Hage, J., & Aiken, M. (1967), Relationship of centralization to other structural properties. Administrative Science Quarterly, 72-92
- Kaźmierczyk J. (2014), Centralizacja działalności jako czynnik zmniejszający jej regionalny charakter (przykład banków w Polsce)
- Kornai J. (2012), Perspectives on Transition and Institutions. Centralization and the capitalist market economy, Economics of Transition, Vol.20(4)
- Robbins S., DeCenzo D. (2002), Podstawy zarządzania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Romanowska M. (2004), Leksykon zarządzania, Difin, Warszawa
- Simon H. (1954), Centralization vs. decentralization in organizing the controller’s department: A research study and report (No. 4), Controllership Foundation
- Webber R. (1996), Zasady zarządzania organizacjami. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1996