Bariery komunikacyjne to przeszkody, które uniemożliwiają lub zniekształcają proces komunikowania się. Skuteczna komunikację można osiągnąć przez aktywne słuchanie, empatię, eliminacje barier.
Klasyfikacja barier komunikacyjnych
- porównywanie – polega na dokonywaniu oceny tego kto ma lepiej, kto gorzej zamiast aktywnego słuchania
- słuchanie wybiórcze – filtrowanie informacji ze względu na ich zbyt dużą ilość lub szybkość przekazu, odbiorca nie ma szans na zapamiętanie wszystkiego
- przygotowywanie odpowiedzi – kiedy odbiorca podczas wypowiedzi drugiej osoby przygotowuje w myślach, co następnie powie
- domyślanie się – nadawca nie komunikuje w łatwy sposób swoich myśli a odbiorca nie zwracając uwagi na słowa
Thomas Gordon w swojej książce wyróżnia trzy kategorie, a w nich 12 barier w komunikacji, nazywając je „brudną dwunastką”
UNIKANIE UDZIAŁU W TROSKACH DRUGIEGO CZŁOWIEKA
- Odwracanie uwagi
- Uspokajanie
- Logiczne argumentowanie
OSĄDZANIE:
- Krytykowanie
- Stawianie diagnozy
- Chwalenie połączone z oceną
- Przezywanie
DAWANIE ROZWIĄZAŃ:
- Rozkazywanie
- Stawianie zbyt wielu lub niewłaściwych pytań
- Moralizowanie
- Doradzanie
- Grożenie
Inną klasyfikację barier w komunikowaniu się zastosował G. Łasiński. Podział ten jest następujący:
BARIERY PSYCHOLOGICZNE – obu uczestników rozmowy :
- negatywne nastawienie
- nieśmiałość
- zmęczenie
- różnice temperamentów
- zbyt duże zaangażowanie emocjonalne
- brak przygotowania merytorycznego
- brak zainteresowania problemem
- brak koncentracji
- lekceważenia słuchaczy
- nieumiejętność słuchania
- dogmatyzm myślenia
- monotonność wypowiedzi
BARIERY SEMANTYCZNE – związane z przepływem informacji :
- Zniekształcanie informacji
- Niezrozumiały język (terminologia)
- Niezrozumiała tematyka
- Wielkość, szybkość, objętość informacji
BARIERY FIZYCZNE I ŚRODOWISKOWE – niezależne od nadawcy i odbiorcy
- hałas
- zbyt duża liczba uczestników
- pora dnia
- presja czasu
- temperatura
- miejsce
- awaria sieci telekomunikacyjnych
- zła aranżacja pomieszczenia
Komunikacja w organizacji
Menedżer jest odpowiedzialny za odpowiednią komunikację w swoim zespole, dobrą atmosferę między pracownikami oraz efektywnością ich pracy. Oczywiście bariery komunikacyjne mogą pojawić się na drodze przełożony – podwładny. Do nich zalicza się:
- różnice percepcyjne
- brak zaufania
- nikłe lub zerowe sprzężenie zwrotne
- niewłaściwe filtrowanie
- przełamywanie barier w komunikacji
- nieprzyjazna atmosfera
- problemy językowe
- bierne słuchanie
- różne stany emocjonalne
- różne doświadczenia życiowe
- brak koncentracji
- presja czasu
Najlepszym rozwiązaniem na problemy komunikacyjne jest słuchanie. Skuteczność słuchania można opisać w poniższych krokach:
- słuchanie aktywne – zadawanie pytań oraz udzielanie odpowiedzi zwrotnych
- słuchanie otwarte – polega na wysłuchaniu w całości tego, co chce przekazać nam druga osoba, a dopiero następnie ocenianie wypowiedzi
- słuchanie świadome – na które składają się nasza wiedza ogólna oraz obserwacja i wsłuchanie się w spójność wypowiedzi
- słuchanie empatyczne – jest to wczuwanie się w sytuację rozmówcy
Równie istotne są:
- życzliwość
- empatia
- komunikacja niewerbalna (mimika, kontakt wzrokowy, pozycja ciała)
Bibliografia
- Davis M., Fanning P. (2007), Sztuka współczesnego porozumiewania się, GWP, Gdańsk
- Frączek A. (2012), Komunikacja Interpersonalna, Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość, nr 9
- Gordon T. (1994), Wychowanie bez porażek, PAX, Warszawa
- Jung-Konstanty S. (2011), Zasady publicznego i organizacyjnego komunikowania się, Strategiczne zarządzanie miastem w teorii i praktyce Urzędu Miasta Poznania, nr 7
- Koc-Kozłowiec B. (2012), Bariery komunikacyjne w rodzinie, Wychowanie w Rodzinie 6
- Łasiński G. (2000), Sztuka prezentacji, Wydawnictwo eMPi2, Poznań